Reumatoidalne zapalenie stawów – czym jest i jak leczyć RZS?

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba o przewlekłym charakterze, której typowym objawem są postępujące, bolesne zniekształcenia i usztywnienia. Jakie są przyczyny RZS, jak wyglądają symptomy choroby, a wreszcie – w jaki sposób leczyć tę uciążliwą przypadłość?

Menu:

• Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów?
• Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny i czynniki ryzyka
• Objawy RZS
• Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie
• Suplementy i leki na RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów – co to jest?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec stawowy) wprawdzie rozpoczyna się w stawach i to je niszczy najbardziej, ale jest przy tym chorobą ogólnoustrojową, która obejmuje tkankę łączną całego organizmu. Istotą choroby jest proces zapalny, który zaognia się wewnątrz stawu. Błona maziowa powiększa się, niszczy przylegające struktury, wywołuje ból oraz obrzęk, a w dalszej konsekwencji prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia stawu – jego unieruchomienia i zesztywnienia. Chory stopniowo traci sprawność ruchową; zajęciu ulegają też inne narządy i układy. Takie powikłania stanowią już poważne zagrożenie – nie tylko dla zdrowia, ale i dla życia.

Według szczegółowej klasyfikacji wyróżnia się serododatnie reumatoidalne zapalenie stawów (ICD-10: M05) oraz inne reumatoidalne zapalenia stawów (ICD-10:M06).

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny

Etiologia RZS wciąż pozostaje nieodkryta. Wiadomo natomiast, że choroba ta jest bardzo częsta – na reumatoidalne zapalenie stawów cierpi w ciągu życia ok. jedna na sto osób, przy czym kobiety chorują trzy razy częściej niż mężczyźni. Choć nie możemy wskazać jednoznacznej przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów, świat nauki skłania się ku stwierdzeniu, że do pojawienia się choroby przyczynia się współwystępowanie kilku poniższych czynników:

• obciążenie genetyczne – reumatoidalne zapalenie stawów jest często odnotowywane u osób, które miały już w swojej rodzinie historię choroby. Gen zgodności tkankowej HLA-DRB1 predysponuje do tego schorzenia, co nie znaczy jeszcze, że zawsze je wywołuje. Ryzyko wystąpienia RZS u dzieci osób chorych jest około 2 do 5 razy większe; muszą jednak zaistnieć także czynniki środowiskowe,
• palenie papierosów – nie tylko podnosi ryzyko zachorowania, ale też powoduje jego znacznie cięższy przebieg,
  niektóre infekcje wirusowe i bakteryjne – inicjują one odpowiedź zapalną ze strony zaatakowanego organizmu (limfocyty T zostają przez nie pobudzone do uwalniania cytokin prozapalnych),
• defekty układu immunologicznego – jeśli układ odpornościowy zaczyna rozpoznawać własne autoantygeny jako wrogie, dochodzi do choroby autoimmunologicznej. Rozpoczyna się produkcja masowa autoprzeciwciał i powstaje przewlekły stan zapalny,
• nadmiar stresu – są pacjenci, u których RZS pojawia się po doświadczeniu silnego, przewlekłego stresu,
• płeć i wiek – jak wyżej: kobiety zapadają na chorobę trzy razy częściej od mężczyzn. Najczęściej reumatoidalne zapalenie stawów atakuje je pomiędzy 30. a 50. rokiem życia; z kolei u panów ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy

Niestety, choroba często rozwija się niezauważenie, a pacjenci orientują się, że coś jest nie tak, dopiero po kilku tygodniach (czy nawet miesiącach). Po czym poznać, że zaatakowało nas reumatoidalne zapalenie stawów? Objawy wczesne są na tyle ogólne, że łatwo pomylić je z grypą: wszystko zaczyna się od osłabienia, bólu mięśni, stanów podgorączkowych, utraty apetytu i zmniejszenia masy ciała. Taki stan może utrzymywać się miesiącami; są też przypadki (rzadsze), że choroba rozwija się już w ciągu kilku dni. Wymienione symptomy ogólne albo poprzedzają objawy ze strony stawów, albo im towarzyszą.

Reumatoidalne zapalenie stawów w typowym przebiegu atakuje symetrycznie, czyli zajmuje te same miejsca po obu stronach ciała. Najpierw widać zmiany drobnych stawów rąk i stóp, a później także wielu innych. Z kolei nietypowy przebieg zaczyna się od zapalenia jednego dużego stawu (takiego jak barkowy czy kolanowy); choroba może wtedy wędrować po rozmaitych stawach bez wyraźnej symetrii.

1. RZS – objawy ze strony stawów:

RZS charakteryzuje się swoistymi dolegliwościami bezpośrednio od samej strony stawów. Występują one szczególnie miejscowo i przejawiają się dosyć szczególnym typem dolegliwości bólowych jak i utrudniających codzienne funkcjonowanie:

• ból oraz sztywność – dokuczają one najbardziej po dłuższym czasie bezruchu, np. po przebudzeniu (pacjenci skarżą się zwykle na ponad godzinną sztywność poranną). Gromadzi się wtedy płyn zapalny i powstaje obrzęk,
• obrzęk – powstaje, ponieważ błona maziowa, która tworzy łuszczkę, nadmiernie się rozrasta; często współwystępuje z wysiękiem naprodukowanego płynu stawowego,
• ograniczona ruchomość – staw zajęty przez RZS zostaje pozbawiony pełnej ruchomości. W przypadku wystąpienia wtórnych zmian zwyrodnieniowych, takiego upośledzenia nie można już odwrócić – pacjent jest zmuszony do funkcjonowania w ograniczonym zakresie ruchów,
• deformacje – gdy choroba trwa długo, dochodzi do trwałej deformacji stawów, widocznej zwykle gołym okiem; zniekształceniom stawów towarzyszą często zaniki mięśniowe,
• tkliwość na ucisk – można ją zaobserwować nawet przy tak codziennych i zwykle bezbolesnych czynnościach, jak podawanie komuś dłoni.

2. RZS – objawy pozastawowe:

Jak zasygnalizowaliśmy we wstępie, RZS to choroba systemowa, która oprócz stawów atakuje też rozmaite narządy. Nasilenie zmian i stopień wywoływanego przez nie zagrożenia zależą m.in. od czasu trwania choroby i ciężkości jej przebiegu. Niektórym pacjentom dokuczają wyłącznie zespół suchości i bezbolesne guzki reumatoidalne; w najgorszych przypadkach może dojść nawet do śmierci w wyniku zawału serca czy udaru.

Przykładowe komplikacje obejmują miażdżycę (najczęstszą przyczynę szybkich zgonów u osób z zaawansowanym RZS), choroby serca (od uszkodzeń zastawek, przez zapalenia osierdzia, aż po kardiomiopatię), osteoporozę oraz choroby oczu (zapalenie spojówek prowadzące do uciążliwej suchości oka). Niestety, ale może dojść także do zaburzeń na tle nerwowym (mrowienia, niedowładu kończyn, ucisku na rdzeń kręgowy), zapalenia płuc, uszkodzenia nerek, anemii, rozwoju chłoniaków czy do zapalenia naczyń krwionośnych i niedokrwienia narządów wewnętrznych.

Jak potwierdzić RZS? Badania laboratoryjne i obrazowe

Zwykle lekarz po samym wywiadzie z pacjentem zaczyna podejrzewać reumatoidalne zapalenie stawów. Badania laboratoryjne i obrazowe pomagają wykluczyć inne schorzenia i już na wstępnym etapie rozpocząć konieczne leczenie. Do pierwszej grupy zaliczamy badania krwi – morfologię, OB, CRP, anty-CCP (wykrywalne niemal tylko przy RZS) oraz czynnik reumatoidalny RF. Czasem lekarz zaleca dodatkowe badania krwi, płynu stawowego oraz moczu, aby skontrolować stan narządów wewnętrznych. Przy podejrzeniu RZS konieczne bywają także badania obrazowe – zdjęcia RTG zajętych stawów, a na wczesnym etapie dokładniejszy rezonans magnetyczny oraz ultrasonografia.

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie, suplementy i leki

Jeśli dopadnie nas reumatoidalne zapalenie stawów, leki i sposób postępowania dyktuje lekarz. Najczęściej leczenie jest długotrwałe i nie prowadzi do pełnego wyleczenia: ma raczej zatrzymać postępowanie choroby, umożliwić pacjentowi maksymalną sprawność oraz jak najbardziej wydłużyć okres remisji schorzenia.

Suplementy i najnowsze leki na reumatoidalne zapalenie stawów

Skuteczne leki na reumatoidalne zapalenie stawów mogą występować pod różnym postaciami. Niezależnie jednak czy jest to żel, krem lub maść na reumatoidalne zapalenie stawów najważniejsze, aby efekty były widoczne szybko. Efektywność suplementów powinna być bardzo wysoka. Efekty powinny też być długotrwałe i nie powinny ustępować tuż po zakończeniu kuracji. Leki na rzs mają nie tylko likwidować widoczne i uciążliwe objawy choroby, ale przede wszystkim zapobiegać też ich nawrotom.

Rekomendowane suplementy i leki na reumatoidalne zapalenie stawów	Zalety i właściwości stosowania	Wady i przeciwwskazania
1. Harpagon Forte Max - za działanie żelu odpowiada receptura nad którą pracowało wielu wybitnych specjalistów. Główny składnik, którego działanie ma pozytywny wpływ na reumatoidalne zapalenie stawów to tak zwany korzeń diabelskiego pazura. Harpagon Forte Max to najlepszy preparat, który po pierwsze łagodzi odczuwane stany chorobowe, a po drugie wspomaga proces ich likwidacji. Skoncentrowana formuła nie tyko uśmierza ból, ale przede wszystkim trafia bezpośrednio w jego źródło. Preparat należy stosować regularnie i wmasowywać w skórę aż do całkowitego wchłonięcia.	działanie przeciwzapalne, łagodzenie dolegliwości bólowych, eliminowanie źródła bólu, wzmocniona struktura stawów i ścięgien, efekty utrzymujące się po zakończonej kuracji, jedno opakowanie wystarczające na długi czas, łatwa aplikacja, natychmiastowe pojawienie się efektów.	nieco lepka struktura żelu, chłodzące działanie, które nie każdemu odpowiada.
2. HYALUTIDIN HC Aktiv 2 - preparat w swoim składzie zawiera kwas hialuronowy, siarczan chondroityny oraz witaminę E. Te trzy składniki głównie odpowiadają za efekty suplementu. Preparat eliminuje problem sztywności stawów i redukuje ból. Środek występuje w formie płynu do picia. Należy stosować go regularnie, a dzienna porcja produktu wynosi 30 ml. Jedno opakowanie zawiera litr płynu i wystarcza na miesiąc stosowania.	działanie przeciwbólowe, redukcja sztywności stawów, uzupełnione niedobory mazi stawowej, utrzymujące się efekty przez rok po skończonej kuracji.	długi czas oczekiwania na efekty, nieprzyjemny smak.
3. Motion Free - za działanie suplementu odpowiada kwas bursztynowy, salicylan metylu oraz alantoina. Efektem stosowania jest zwalczenie dolegliwości bólowych oraz regeneracja tkanki chrzęstnej. Balsam należy stosować od dwóch do trzech razy na dobę, bezpośrednio na suchą i oczyszczoną skórę. Po aplikacji przez godzinę nie powinno się wykonywać żadnych działań, które mogłyby w jakikolwiek sposób wpłynąć na wchłanianie specyfiku.	działanie przeciwbólowe, regeneracja tkanki chrzęstnej, szybkie działanie.	osłabione efekty po zaprzestaniu stosowania, lepka i kleją się konsystencja balsamu.
4. Ashwagandha - to naturalna roślina, która w swoim składzie posiada witanolidy o aktywnym działaniu. Korzeń rośliny może występować w formie sproszkowanej lub w formie kapsułek. Wybierając odpowiedni suplement należy zwrócić szczególną uwagę, aby witania ospała stanowiła 100% składu. Dzienna porcja suchych ekstraktów wynosi 500 mg, natomiast w formie tabletek dzienna porcja stanowi zażywanie jednej kapsułki dwa razy dziennie.	działanie przeciwbólowe, działanie wzmacniające organizm.	mała efektywność, długi czas oczekiwania na efekty.
5. Hanoju MSM - środek ten zawiera naturalny związek siarki - metylosulfenylometan. Działanie preparatu to przede wszystkim działanie przeciwzapalne i redukcja dolegliwości bólowych. MSM może występować w formie proszku lub tabletek. Dzienna porcja spożycia wynosi 4 gramy lub dwie tabletki dziennie.	działanie przeciwbólowe, redukcja dolegliwości bólowych.	długi czas oczekiwania na efekty, niska efektywność, powrót dolegliwości po zakończonej kuracji.

Wszystkie pięć wymienionych i opisanych powyżej produktów, to środki które wspomagają chorych, cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Biorąc jednak pod uwagę mnogość rozwiązań, jakie oferuje współczesny rynek, warto przede wszystkim postawić na suplementację, która nie tylko złagodzi objawy choroby, ale przede wszystkim będzie zapobiegała powtórnemu występowaniu uciążliwości, jakie dostarcza ta przypadłość.

1. RZS – leczenie objawowe (farmakologiczne)

Najważniejsze jest długotrwałe stosowanie preparatów dedykowanych do walki z RZS. Zaleca się przyjmowanie tzw. leków modyfikujących przebieg choroby – zwykle są to metotreksat, sulfasalazyna czy leflunomid. Pierwsze rezultaty farmakoterapii można zaobserwować już po kilku tygodniach. Leki pomagają łagodzić objawy schorzenia i zahamować proces jego rozwoju, jednak nie zapewniają trwałego wyleczenia. Jeśli po pół roku terapii pacjent nie obserwuje żadnych efektów, może ubiegać się o podawane dożylnie lub podskórne przeciwzapalne leczenie biologiczne. RZS zwalcza się wtedy środkami ukierunkowanymi na konkretne cytokiny prozapalne.

Gdy schorzeniu towarzyszy silny ból, można go zwalczać (oczywiście pod kontrolą lekarza) środkami przeciwbólowymi, np. paracetamolem. Trzeba jednak pamiętać, że długotrwałe przyjmowanie tabletek może niekorzystnie odbić się na zdrowiu. Dobrą alternatywą jest stosowanie żeli takich jak Harpagon Forte Max. Ten opracowany przez reumatologów żel doskonale uśmierza stany zapalne, likwiduje ból stawów, mięśni i kości, a przy okazji wzmacnia chorą tkankę. Ponieważ działa nie tylko na objawy, ale i na przyczyny, a do tego nie obciąża wątroby, jest nieporównywalnie efektywniejszy i bezpieczniejszy od przeciwbólowych tabletek.

2. Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie domowe (niefarmakologiczne)

Bardzo istotna jest systematyczna aktywność fizyczna i indywidualnie dopasowana gimnastyka (której należy się nauczyć u profesjonalisty); pomagają także lecznicze kąpiele siarczane i radoczynne. Absolutnie kluczowe pozostaje także wsparcie najbliższych, którzy rozumieją naturalne ograniczenia pacjenta oraz konieczność wzmożonego odpoczynku, w związku z czym pomagają mu w prostych, codziennych obowiązkach. Pomocne są również zaopatrzenie ortopedyczne i fizykoterapia.

A jak powinna wyglądać dieta przy RZS? W przypadku chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, dieta ma na celu uniknięcie nadwagi lub otyłości, a związku z tym dodatkowego obciążenia stawów. Z drugiej strony, niedożywienie jest równie tragiczne w skutkach, a przy tym powoduje zanik mięśni. Co więc jeść przy RZS? Dieta powinna być zbilansowana, oparta na dużej liczbie warzyw, owoców i tłustych ryb morskich; należy natomiast unikać żywności przetworzonej, tłustych mięs i wędlin oraz – bezwzględnie – palenia papierosów. Trzeba koniecznie dostarczać organizmowi wit. D i wapnia (jak wspomniano, RZS przyspiesza rozwój osteoporozy).

3. Leczenie miejscowe konkretnych zmian

Jeśli dany staw daje szczególne dolegliwości, stosowane są m.in. punkcja, chemiczna lub chirurgiczna synowektomia bądź usztywnianie stawu (artrodeza). Inne opcje to zastąpienie stawu protezą albo przeprowadzenie zabiegu korekcyjno-rekonstrukcyjnego zdeformowanego stawu.

Bibliografia

1. Aletaha, Daniel, et al.; 2010 rheumatoid arthritis classification criteria: an American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative initiative.; Arthritis & Rheumatism 62.9 (2010): 2569-2581.
2. Lawrence, John Stewart; Rheumatism in populations; Elsevier, 2016.
3. Wisłowska, Małgorzata, et al.; Jakość życia zależna od zdrowia u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów.; Reumatologia 48.2 (2010): 104-111.
4. Żuk, Beata, and Krystyna Księżopolska-Orłowska.; Ochrona stawów w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Czynności dnia codziennego.; Reumatologia 47.4 (2009): 193-201.
5. Happach, Małgorzata, et al.; Społeczny kontekst przewlekłego bólu u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.; Reumatologia 44.4 (2006): 199-2004.
6. Rutkowska-Sak, Lidia, and Bożena Moskalewicz.; Projekt strategii wczesnej diagnostyki reumatoidalnego zapalenia stawów.; Reumatologia 45.supl 1 (2007): S64-66.
7. Skalska-Izdebska, Renata, et al.; Ocena skuteczności fizykoterapii w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, 2012