Łokieć tenisisty – leczenie objawów przez fizjoterapie i skuteczne maści

Łokieć tenisisty to inaczej entezopatia łokcia, pojawiająca się, kiedy choruje nadkłykieć boczny kości ramiennej. Łokieć tenisisty to schorzenie, które – choć na to wskazuje nazwa – dotyczy nie tylko tenisistów. Zachorować mogą pracownicy biurowi, pracownicy techniczni, mechanicy, krawcowe czy informatycy. Na rozwój choroby narażeni są wszyscy, którzy wykonują często te same, powtarzalne ruchy, przez co pojawia się przeciążenie ścięgien w łokciu i mikrourazy, wywołujące ból, dyskomfort, a także osłabienie siły chwytu. Jakie są przyczyny powstawania tej choroby i jak można jej zapobiegać? Jak skutecznie leczyć łokieć tenisisty?

Menu:

1. Co to jest łokieć tenisisty i co ma wspólnego z tenisem?
2. Przyczyny powstawania łokcia tenisisty
3. Charakterystyczne objawy łokcia tenisisty
4. Diagnozowanie zmian w obrębie łokcia
5. Jak wyleczyć łokieć tenisisty? Skuteczne maści, domowe sposoby i leczenie u fizjoterapeuty
6. Leczenie operacyjne oraz okres rekonwalescencji
7. Zapobieganie przyszłym schorzeniom w obrębie łokcia

Łokieć tenisisty – co to jest i czy dotyka tylko tenisistów?

Łokieć tenisisty to choroba, która dotyczy około 10% tenisistów, ale cierpią na nią również pracownicy biurowi, informatycy czy mechanicy. Jest nawet nazywana chorobą zawodową, natomiast jej nazwa to tylko wskazówka kierująca zakres wykonywanych ruchów. Inna nazwa tego schorzenia to entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej, zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej oraz epicondylitis lateralis humeri (nazwa łacińska). Budowa łokcia nie jest przystosowana do wykonywania ciągle tych samych ruchów. Staw łokciowy jest jednocześnie konstrukcją bardzo skomplikowaną, składającą się tak naprawdę z 3 stawów, czyli stawu ramienno-łokciowego, ramienno-promieniowego oraz stawu promieniowo-łokciowego bliższego. Za stabilność stawu odpowiadają więzadła, a ruch w łokciu możliwy jest dzięki licznym mięśniom. Łokieć tenisisty to najczęściej rozpoznawana patologia w tym obszarze. Dawniej myślano, że powodem jest zapalenie stawu łokciowego. W tej chwili jednak wiadomo, że łokieć tenisisty jest spowodowany zmianami degeneracyjnymi, związanymi z przeciążeniem i urazami.

Łokieć tenisisty – przyczyny powstawania

Łokieć tenisisty nie jest schorzeniem atakującym jedynie tenisistów. W zasadzie tylko 10% osób uprawiających ten sport cierpi na podobne dolegliwości. Chorują za to liczni pracownicy fizyczni i biurowi, którzy wiele godzin dziennie wykonują te same, powtarzalne czynności. Tymczasem wszelkie powtarzające się napięcia w obrębie łokcia, a także urazy mogą prowadzić do rozwoju tej choroby. Oczywiście, prawdopodobieństwo zwiększa się, jeśli kiedyś miała miejsce kontuzja łokcia. Także palenie i otyłość zwiększają ryzyko zachorowania na łokieć tenisisty. Ból może być spowodowany urazem, albo mieć charakter nieurazowy. Przeciążenie ECRB, czyli prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka, powoduje mikrourazy i stan zapalny łokcia. Pojawia się osłabienie przyczepu ścięgien mięśni, a nawet uwięźnięcie gałązki skórnej nerwu promieniowego, wywołujące ból, dyskomfort, trudności z czuciem i osłabienie siły chwytu.

Jeśli chodzi o łokieć tenisisty, przyczyny związane są z powtarzalnością ruchu przy braku innej aktywności, która mogłaby rozruszać łokieć w odpowiedni sposób. Schorzenie to pojawia się najczęściej w wieku 30-50 lat i z jego powodu cierpi coraz więcej osób. Powtarzalne skręcanie nadgarstka przy wkręcaniu czegoś, albo specyficzny układ rąk podczas wielogodzinnego pisania na klawiaturze to niektóre przyczyny problemu. Podsumowując, czynności, które mogą przyczyniać się do rozwoju schorzenia to:

• granie w tenisa, squasha i inne sporty, które wymagają używania rakiety,
• granie w golfa – w tym przypadku może rozwinąć się też łokieć golfisty, który jest podobnym, ale innym schorzeniem,
• systematyczne używanie młotka, śrubokręta, klucza, a nawet komputera,
• regularne przekręcanie klucza w zamku.

Łokieć tenisisty – objawy wskazujące na zmiany degeneracyjne

Objawy łokcia tenisisty są dość charakterystyczne, dlatego diagnoza nie powinna być trudna. Wielogodzinny, specyficzny układ rąk wywołuje w końcu ból w specyficznych sytuacjach. Pojawia się ból łokcia przy podnoszeniu, przy zginaniu, czasem przy dotyku. To ból wzdłuż kości przedramienia i powyżej stawu łokciowego, ale ulokowany po zewnętrznej stronie. Ból łokcia po zewnętrznej stronie wskazuje na łokieć tenisisty, podczas gdy ból od wewnętrznej strony wskazuje na łokieć golfisty. To dwa różne schorzenia, które należy leczyć w nieco inny sposób. Co warto wiedzieć o objawach?

• ból łokcia najpierw jest łagodny, jednak z czasem się nasila, jeśli nie podejmie się żadnych działań zaradczych i nadal nadwyręża rękę
• ból może rozciągać się od zewnętrznej strony łokcia aż do przedramienia, a nawet do nadgarstka
• ból może stwarzać problemy w codziennym życiu, sprawiając, że proste czynności staną się kłopotliwe – nawet chwytanie przedmiotów, obracanie klamki, przekręcanie klucza w drzwiach, albo trzymanie zwykłego kubka czy szklanki może być bolesne i wywoływać dyskomfort
• ból może pojawić się także przy naciskaniu różnych obszarów ręki – zwłaszcza dotyczy to samego łokcia.

Diagnozowanie degeneracji w obrębie łokcia

Diagnostyka w przypadku łokcia tenisisty nie jest wcale trudna. Ortopeda przeprowadzi wywiad z pacjentem, który powinien dokładnie opowiedzieć o odczuwanych dolegliwościach. Na pewno wykona zdjęcie RTG (AP i boczne), by sprawdzić czy nie pojawiły się zmiany zwyrodnieniowe oraz czy kiedyś nie miał miejsca jakiś uraz łokcia. RTG wykonuje się zwykle na obu łokciach, nawet jeśli problem występuje tylko w jednym. Chodzi bowiem o dokładne porównanie jednego z drugim. W postawieniu poprawnej diagnozy pomaga także test Cozena. Na czym polega? Można go przeprowadzić na 2 sposoby, przy czym w każdym z nich chodzi o pokonanie oporu i dolegliwości, które ewentualnie się przy tym odczuwa. W pierwszej odmianie badany ma zgiętą rękę, a lekarz próbuje ją wyprostować. W drugim przypadku zaś ręka pacjenta jest prosta, a lekarz próbuje ją zgiąć. Gdy przy tych próbach pojawia się ból, wskazuje to na łokieć tenisisty.

Jak leczyć łokieć tenisisty? Leczenie zachowawcze zazwyczaj wystarcza

Czy istnieją domowe sposoby na łokieć tenisisty? Schorzenie to powinno być wręcz najpierw leczone w taki sposób, a dopiero później – jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie poprawy – trzeba zdecydować się na operację. Leczenie łokcia tenisisty jest możliwe przy pomocy odpowiednich maści, wypoczynku, zabiegów czy ćwiczeń. Warto jednak wziąć pod uwagę, że nie każdy ból można zlikwidować samodzielnie – zwłaszcza jeśli nie została postawiona konkretna diagnoza. Lekarz ortopeda powinien stwierdzić, że to rzeczywiście łokieć tenisisty – wówczas można wdrożyć stosowne leczenie. Są jednak sposoby, z których możemy skorzystać sami:

• zastosować leki przeciwbólowe,
• masaż,
• odpowiednie ćwiczenia na łokieć tenisisty,
• tejpy,
• stabilizatory,
• a także skuteczne maści na łokieć tenisisty (o nich trochę niżej).

Preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne, łagodzące ból, powinny mieć w sobie składniki, które zmniejszą lub zlikwidują całkiem odczuwane dolegliwości. Najlepsza maść na łokieć tenisisty to ta zawierająca wyciąg z czarciego pazura, miłorząb japoński, mentol, aloes. Środki powinny być regularnie wmasowywane w bolący obszar – tylko wówczas można zauważyć poprawę. Taka terapia pomoże złagodzić ból w zaawansowanym stadium choroby i wesprze leczenie w stadium początkowym, gdy dolegliwości nie są jeszcze bardzo nasilone. Leczenie zachowawcze można podzielić na następujące grupy:

1. Maści

Łagodzenie bólu u osób cierpiących na łokieć tenisisty jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich maści, jak maść końska na łokieć tenisisty. Zawierają one składniki przeciwzapalne i przeciwbólowe, które pomagają pozbyć się bólu. Co warto zastosować? Oto krótki ranking:

Najlepsze maści na łokieć tenisisty	Dlaczego warto?	Wady i minusy stosowania
1. Harpagon Forte Max	naturalne pochodzenie produktu, bazujące na silnym działaniu wyciągu z czarciego pazura, wzmocnienie kości, stawów i mięśni, mocne działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, bardzo szybko przynosi ulgę i pozwala normalnie funkcjonować.	niektórym może przeszkadzać chłodzące działanie żelu, ciężko z dostępnością w stacjonarnych punktach medycznych.
2. Maść konopna	posiada pozytywny wpływ na skórę, odżywiając ją i łagodząc stan zapalny, przyjemnie chłodzi i odpręża, nadaje się do masażu, ma działanie umiarkowanie przeciwbólowe	maść należy wmasowywać przez 2-3 minuty, najlepiej częściej niż raz dziennie, by uzyskać najlepsze rezultaty, produkt nie nadaje się do stosowania przez dzieci poniżej 3 roku życia, brak natychmiastowej ulgi po zastosowaniu.
3. Maść końska z kolagenem SwissGel	zawiera kolagen morski, kwas hialuronowy oraz ekstrakty i roślinnych, umiarkowanie łagodzi ból, nadaje się do masażu, po dłuższym stosowaniu poprawia ukrwienie skóry.	wymaga regularnego stosowania, nie można stosować maści w okolicy oczu, błon śluzowych oraz na podrażnioną skórę, może wywołać reakcję alergiczną, nie przynosi natychmiastowej ulgi.

2. Odpoczynek i regeneracja

Warto pozwolić ręce odpocząć, by stan samoistnie mógł ulec poprawie. W wielu przypadkach odpoczynek pozwala na skuteczną regenerację, zmniejszając dolegliwości bólowe, a nawet likwidując problem.

3. Leczenie domowe – czyli samodzielne okłady, masaże, ćwiczenia

Jeśli ktoś zachorował na łokieć tenisisty, leczenie domowe może przynieść ulgę. Powinno polegać nie tylko na odpoczynku, ale też stosowaniu okładów z lodu, masowaniu obolałego miejsca (na przykład przy pomocy specjalnych maści), a także na wykonywaniu określonych ćwiczeń. Celem tych zabiegów jest zmniejszenie bólu i pozbycie się dolegliwości.

4. Fizjoterapia + ćwiczenia + opaski na łokieć

Opaska na łokieć tenisisty stabilizuje dane miejsce, zapobiegając dalszym urazom. Powinna być dobrana przez ortopedę, ponieważ istnieją różne ich rodzaje. Stosowana na łokieć tenisisty opaska noszona jest na całym łokciu lub na przedramieniu. Sprawdzi się też fizjoterapia, przynosząca ulgę pacjentom ze zmianami zwyrodnieniowymi, bólem czy urazami. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą okazać się ogromnie pomocne, jednak nie można po nie sięgać w fazie ostrego bólu. Dopiero po dłuższym odpoczynku i regeneracji łokcia można przystąpić do regularnych ćwiczeń. Jakich?

• rozciąganie mięśni prostowników nadgarstka i palców
• wyprost rąk w stawach łokciowych, w pozycji leżącej, przy ustawieniu rąk pod kątem 90 stopni, wierzchem dłoni do podłogi
• ćwiczenia z ciężarkiem, polegające na opuszczaniu i unoszeniu nadgarstka przy zgiętym łokciu
• ćwiczenia aktywizujące stabilizatory dolne łopatki, polegające na unoszeniu piłki w czasie leżenia na boku
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie prostowników nadgarstka i palców z użyciem taśmy, polegające na jej rozciąganiu.

5. Zastrzyki z kortykosteroidami

Blokada sterydowa słusznie zwana jest też przeciwbólową lub ortopedyczną. Kortykosteroidy wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i immunosupresyjne. Zastrzyk z nich zmniejsza stan zapalny i powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych, odczuwanych przez pacjenta.

6. Zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków

Do leczenia łokcia tenisisty wykorzystuje się zabiegi z użyciem ultradźwięków. Fala ultradźwięków przenika przez skórę, wykonując mikromasaż tkanek, który działa na nie przeciwbólowo. Popularnym zabiegiem na łokieć tenisisty jest także fala uderzeniowa, stymulująca regenerację tkanek, działająca przeciwbólowo i relaksująco.

7. Osocze bogatopłytkowe

Leczenie urazów osoczem bogatopłytkowym staje się coraz popularniejsze. Ostrzykiwanie osoczem bogatopłytkowym stymuluje regenerację uszkodzonych ścięgien, mięśni, więzadeł, chrząstki lub kości, jednocześnie zmniejszając ból.

Operacja łokcia tenisisty jest zawsze ostatecznością – trzeba się jej poddać, jeśli wymienione wyżej sposoby zawiodą. Gdy ktoś cierpi na łokieć tenisisty ćwiczenia połączone ze stosowaniem maści, masażami i zabiegami zwykle przynoszą poprawę, więc operacje są wykonywane tylko w ciężkich przypadkach. Jak długo trwa leczenie? Wszystko zależy od diagnozy i stopnia zaawansowania choroby, więc trudno wskazać jednoznacznie czas terapii. Na pewno lepiej zapobiegać niż leczyć.

Operacja na łokieć tenisisty i inwazyjne zabiegi

Operacja łokcia tenisisty jest ostatecznością, na którą trzeba się zdecydować gdy leczenie zachowawcze nie pomoże. Zapalenie kłykcia łokciowego powinno najpierw być leczone domowymi sposobami, maściami przeciwbólowymi, oszczędzaniem ręki, a później ćwiczeniami i zabiegami. Dopiero kiedy stan jest bardzo zaawansowany, a inne metody nie działają, trzeba się poddać operacji. Zabiegi operacyjne mogą mieć różny charakter – zabiegu otwartego lub artroskopowego. Artroskopia jest zabiegiem chirurgicznym, pozwalającym na zmniejszenie pooperacyjnych dolegliwości. Sama rehabilitacja jest zaś czasem leczenia łokcia tenisisty, a nie skutków operacji. Wykonuje się tylko kilka punktowych nacięć, przez które wprowadza się mikrokamerę oraz narzędzia o podobnej średnicy (2-4 mm). Jeśli chodzi o łokieć tenisisty operacja może też być zabiegiem otwartym, którego celem jest uwolnienie rozcięgna mięśnia prostownika wspólnego palców. Zabieg jest wówczas trudniejszy, a dochodzenie do zdrowia trwa dłużej. Okres rehabilitacji trwa 4-6 miesięcy.

Jak dbać o łokieć i zapobiegać przyszłym schorzeniom?

Łokieć tenisisty jest schorzeniem, które nie tworzy się z dnia na dzień. Jest to choroba, która rozwija się stopniowo, będąc skutkiem przeciążenia ręki, mikrourazów które w niej powstają, jej nadwyrężania oraz systematycznego wykonywania takich samych czynności, z podobnym ułożeniem ręki. Warto w porę zadbać o przeciwdziałanie powstawaniu łokcia tenisisty, żeby później nie musieć walczyć ze skutkami tej choroby. Dla zdrowia ważny jest odpoczynek ręki, regularne wykonywanie ćwiczeń które zapobiegną powstawaniu skurczu mięśni, a także stosowanie się do zasad ergonomii pracy. W biurze czy w zakładzie warto robić sobie co jakiś czas przerwy, rozruszać ręce lub pozwolić im odpocząć. Trzeba zadbać o ustawienie krzesła na właściwej wysokości, dbać o układanie rąk na blacie, ale z pozostawieniem łokcia poza nim, a po wielu godzinach w pracy nie przemęczać łokci wykonywaniem podobnych czynności (na przykład pisaniem na komputerze) także i w domu.

Bibliografia

1. Gryszczyńska, Agnieszka, and Bogna Opala. “Palma sabalowa (Sabal palmetto l odd., s aw palmetto) w łagodnym rozroście gruczołu krokowego.” (2011).
2. Lev, L. “Palma sabalowa-skuteczna na prostate.” Zdrowa Żywność-Zdrowy Styl Życia 4 (1999).
3. Nawrot, Joanna. “Surowce roślinne stosowane w łagodnym przeroście gruczołu krokowego.” Herba Polonica 55.4 (2009).
4. Agbabiaka, Taofikat B., et al. “Serenoa repens (saw palmetto).” Drug safety 32.8 (2009): 637-647.